Σκορδαλιά

Ο συχωρεμένος ο πατέρας μου ποτέ δεν ανακατευόταν με την κουζίνα. Δεν ήξερε ούτε καφέ να φτιάξει. Σ΄ αυτά τα πράγματα ήταν εντελώς ανατολίτης. Ήθελε η γυναίκα του να τον φροντίζει και να του τα έχει όλα έτοιμα. Αν δεν πήγαινε η μάνα μου κάποτε για μια επέμβαση, δεν θα είχε μάθει ούτε καφέ να φτιάχνει. Μέχρι τότε, ξυπνούσε μαζί του αχάραγο, για να του κάνει καφέ. Έτσι ήταν μαθημένος.
Μία φορά όμως το χρόνο, άντε δύο, έμπαινε στην κουζίνα για να βοηθήσει. Όταν έφτανε 25 Μαρτίου και η μάνα μου έκανε σκορδαλιά. Τότε δεν υπήρχαν μίξερ. Το σκόρδο και η πατάτα, χτυπιόταν στο γουδί. Μια τέλεια σκορδαλιά μιλάμε.

Είχαμε (και έχουμε) στην Πάτρα ένα πέτρινο γουδί. Μα ούτε ξέρω πόσα κιλά ζυγίζει. Ακόμα και αυτό ήταν ένας λόγος για να πρέπει να είναι παρών ο πατέρας στη σκορδαλιά. Έπρεπε να κουβαλήσει την καφιά από την αποθήκη.

Δεν ξέρω γιατί, αλλά εμείς, αυτό το πέτρινο γουδί, το λέγαμε καφιά. Δεν έχω ιδέα γιατί το λέγαμε έτσι. Οι γονείς της μάνας μου, ήταν ζακυνθινοί. Μα ζακυνθινή η λέξη, δεν είναι. Εδώ το γουδί το έλεγαν μουρτάρι. Το μουρτάρι και το μουρταρόχερο. Ο παππούς πάλι από την πλευρά του πατέρα, ήταν μανιάτης. Να τη έλεγαν έτσι εκεί; Ιδέα δεν έχω.

Αυτή η καφιά που βλέπετε από πάνω τέλος πάντων, ζυγίζει πάνω από 10 κιλά και έφτιαχνε την καλύτερη σκορδαλιά.

Άρχιζε η μάνα μου πρωί-πρωί της γιορτής.
-Χρήστο, έλα να χτυπήσουμε τη σκορδαλιά.
Τι να κάνει ο πατέρας μου; Πήγαινε…
Αρχικά χτυπούσε το σκόρδο.
-Χτύπα το μέχρι να γίνει αλοιφή.
Και γινόταν αλοιφή….Αν θυμάμαι και καλά, το χτυπούσε μαζί με αλάτι.
Μετά, πρόσθετε πατάτες, τις οποίες είχε βράσει πριν απαραιτήτως με τη φλούδα και εν συνεχεία είχε καθαρίσει. Εγώ, από κοντά να καθαρίζω τις βρασμένες πατάτες.
Οι πατάτες έπρεπε να είναι ζεστές για να χτυπηθούν καλά. Αν κρύωναν δεν είχε το ίδιο αποτέλεσμα. Έτσι, τις καθαρίζαμε ενώ ο πατέρας χτυπούσε. Οι πατάτες άχνιζαν μία-μία κρεμασμένες από το πηρούνι. Γρήγορα-γρήγορα η μάνα τις ξεφλούδιζε. Από κοντά και τα παιδικά χεράκια…
Πρόσθετε η μάνα λάδι, λεμόνι, πατάτες με το μάτι (αχ αυτό το μάτι….). Για να νοστιμίσει, πρόσθετε ζουμί από το ψάρι που είχε βράσει, οδηγία που δεν βλέπω εγώ σήμερα στις συνταγές που διαβάζω για σκορδαλιά. Εκεί καμιά φορά τα έπαιρνε ο πατέρας, γιατί του πρόσθετε ζουμί όπως χτυπούσε χωρίς να τον προειδοποιήσει και πλατσούριζε στα μούτρα του. Εκεί να δείτε μούτρα ο πατήρ!

Χτύπα-χτύπα,, γινόταν μια σκορδαλιά…άλλο πράμα… Το χτύπημα μπορεί να διαρκούσε και μία ώρα. Το αποτέλεσμα όμως δικαίωνε τον κόπο. Η σκορδαλιά εκείνη, δεν είχε καμία σχέση με τις σημερινές, που πολλές φορές μοιάζουν με πουρέ…Καθώς σήκωνε το γουδοχέρι ο πατέρας, η σκορδαλιά φαινόταν σαν τσίχλα. Σαν αλοιφή! Τέτοιο χτύπημα… Κι αν τύχαινε και δεν είχε καλές πατάτες, η μάνα γκρίνιαζε πως δεν της πέτυχε η σκορδαλιά γιατί δεν ήταν καλές οι πατάτες. Έπαιζαν ρόλο σημαντικό κι αυτές.

Στην παραπάνω φωτογραφία βλέπετε την καφιά. Την τράβηξα πρόχειρα πριν 2 χρόνια για να τη δείξω στη Ζαμπία που ήθελε να πάρει μουρτάρι από τη Ζάκυνθο. Είχε πάθει ένα σοκ όταν είχε ακούσει την τιμή, γιατί αυτά τα μουρτάρια φτιάχνοντε χειροποίητα από πετράδες ψηλά στα βουνά εδώ.

Ποιος χτυπάει σήμερα όμως σκορδαλιά στο χέρι; Ακόμα κι εγώ, κάνω σκορδαλιά στο μπλεντεράκι το μικρό. Παρόλα αυτά, σας εκμυστηρεύομαι, ότι εγώ που είμαι λάτρης του μοντέρνου, τα τελευταία χρόνια σε ορισμένα πράγματα, γυρίζω φανατικά πίσω στην παράδοση. Έχω βάλει στο μάτι το πέτρινο γουδί της μάνας μου, που ξέρω ότι θα μου το δώσει με χαρά αν το ζητήσω, όπως μου έδωσε και το μπρούτζινο, το οποίο χρησιμοποιώ όταν θέλω να τρίψω ξηροκάρπια, πράγμα που κάνει και το μπλέντερ αλλά τα παρατρίβει.

Για μια πετυχημένη λοιπόν σκορδαλιά ή αλιάδα όπως τη λέμε εδώ, χρειαζόμαστε:
Καλής ποιότητας πατάτες
Σκόρδο
Λάδι
Λεμόνι
Αλάτι
Ζωμό από ψάρι που προτείνω σαν έξτρα εγώ

Χτυπάμε στο μπλέντερ το σκόρδο με λίγο λάδι ή ζωμό. Συνεχίζουμε προσθέτοντας πατάτες και χτυπώντας.
Προσθέτουμε λάδι, λεμόνι και αλάτι κατά βούληση, λίγο-λίγο κάθε φορά που προσθέτουμε και πατάτες.
Ποσότητες δεν έχει νόημα να δώσω, αφού ο καθένας προσθέτει όση ποσότητα από τα υλικά που επιθυμεί. Εγώ προτιμώ τη σκορδαλιά χωρίς πολύ σκόρδο, με λίγο λάδι και πολύ λεμόνι.

Εδώ βλέπετε 2 μουρτάρια ζακυνθινά που έχουν διακοσμητικό ρόλο στο σπίτι φίλου μου.


Κι ένα παλιό μουρτάρι με μουρταρόχερο από το Βερτζάγειο Λαογραφικό Μουσείο.