Friday, February 20, 2009

Κόλλυβα ή σπερνά

Ψυχοσάββατο αύριο...Αλλά ας το πιάσω από λίγο πιο παλιά...

Όταν ήμουν μικρή και ήξερα ότι η μάνα μου θα πήγαινε σε κάποιο μνημόσυνο, την έβαζα να μου υποσχεθεί πως θα μου φέρει σπερνά. Δεν φαντάζεστε πόσο πολύ μου άρεσαν (και μου αρέσουν ακόμα). Νόμιζα δε τότε, ότι δεν υπάρχει πιο δύσκολο πράγμα να φτιάξει κανείς. Καθώς τα χρόνια πέρναγαν, άκουγα διάφορα σχόλια για τα κόλλυβα που κατά καιρούς τρώγαμε:
Είναι ολόφρεσκα.
Είναι καλοκαίρι και είναι επικίνδυνα. Βάλε τα στο ψυγείο.
Μην τα φας! Είναι πολλών ημερών.
Μην φας πολλά. Θα πονέσει η κοιλιά σου.
Αυτά είναι σπιτικά. Δεν είναι ετοιματζίδικα.

Η χαρά μου χαρά ήταν να είναι ετοιματζίδικα δε. Όχι γιατί ήταν καλύτερα από τα χειροποίητα, αλλά γιατί καλύπτονταν από κείνο το ζαχαρένιο κάλλυμα που κυνηγούσα μετά μανίας. Το ότι ήμουν γλυκατζού, φαινόταν ακόμα κι εκεί. Μεγάλη απογοήτευση έπαιρνα όταν έβλεπα κόλλυβα που είχαν γίνει με παραδοσιακό τρόπο και όχι με επιδεικτικό. Φυσικά, σαν παιδί, δεν ήμουν καθόλου σε θέση να εκτιμήσω κάτι το χειροποίητο, όπως επίσης δεν με ενδιέφερε γιατί τα φτιάχνανε!

Τα χρόνια πέρασαν και εγώ εδώ και πολλά χρόνια, εκτιμώ κάθε τι χειροποίητο, σέβομαι την παράδοση τόσο πολύ, όσο αρέσκομαι και στο να δοκιμάσω κάτι άκρως μοντέρνο και ανατρεπτικό. Θέλω να ξέρω τα πως και τι σε κάθε πράγμα που φτιάχνω. Γιατί τα φτιάχνουν; Κάθε πότε; Πως; Που; Πότε; Γιατί;
Με μια γρήγορη έρευνα στο ίντερνετ, βλέπω ότι σε κάποιες πόλεις, υπάρχουν συμβολισμοί. Πχ. αν δεν βάλεις ρόδι είναι για μνημόσυνο, ενώ αν βάλεις είναι για κέρασμα σε χαρά! Ο Χριστός κι η Παναγία! σκέφτομαι. Κόλλυβα σε χαρά; Άλλο και τούτο! Τα υλικά επίσης διαφέρουν από τόπο σε τόπο και από τις συνήθειες και παραδόσεις του.

Θέλω να μάθω τους συμβολισμούς. Θέλω να μάθω κάθε πότε φτιάχνονται! Ποιον να ρωτήσω; Μα ποιον άλλον; Το φίλο μου τον π. Παναγιώτη. Και τον ερωτώ: Πώς; Που; Κάθε πότε; Γιατί; Ο Παναγιώτης μου απαντά:

Είναι τρία τα Ψυχοσάββατα του Τριωδίου (το πρώτο πριν την Κυριακή των Απόκρεω, το δεύτερο πριν την Κυριακή της Τυρινής και το τρίτο πριν την Κυριακή Α΄ των Νηστειών) και καθ' όλα οι Χριστιανοί παρασκευάζουν Κόλλυβα. Ψυχοσάββατο επίσης έχουμε το Σάββατο πριν την Κυριακή της Πεντηκοστής.
Τα Κόλλυβα έχουν την έννοια, ότι, όπως τα σπέρματα του σιταριού θάβονται στη γη, σαπίζουν και μετά από πολύ καιρό καρπίζουν όμορφα, αγέρωχα και ζωντανά στάχυα, έτσι και ο άνθρωπος: Κατά την Ορθόδοξη Πίστη θάβεται νεκρός στο χώμα, σαπίζει, για να εγερθεί αφθαρτοποιημένος στη Δευτέρα Παρουσία, τότε που, σύμφωνα με το Σύμβολο της Πίστης μας, "προσδοκούμε ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος".
Επιμνημόσυνα πάντως Κόλλυβα ετοιμάζουμε οποτεδήποτε μέσα στον χρόνο θελήσουμε να μνημονεύσουμε τους νεκρούς μας, παραπέμποντας έτσι στη Θεολογία της προσδοκίας της Ανάστασης, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Η μνημόνευση βέβαια αυτού καθεαυτού του προσφιλούς μας νεκρού δε γίνεται μέσω των κολλύβων, αλλά μέσω του Πρόσφορου, απ' το οποίο ο ιερέας εξάγει ένα μικρό ψίχουλο για την κάθε ψυχή του αγαπημένου προσώπου.

Ικανοποιούμαι πλήρως. Έμαθα όσα ήθελα και περνάω στη συνταγή. Η συνταγή είναι με υλικά που αρέσουν σε μένα, υλικά που οι γευστικές μου μνήμες ανασύρουν από την παιδική μου ηλικία, υλικά που θα ήθελα να έχουν όταν τα τρώω. Διαφορές θα συναντήσετε πολλές αν ψάξετε: κοπανισμένο φρέσκο στραγάλι, κοπανισμένο κόλιαντρο, μπισκότα τριμμένα, καρύδια τριμμένα, αλεύρι, χωρίς ζάχαρη μέσα κλπ κλπ. Ο καθένας τα φτιάχνει σύμφωνα με τα έθιμά του και τις παραδόσεις του.

Κόλλυβα ή σπερνά
Για ένα μέτριο μπωλ σαν της φωτό

Μισό πακέτο (250 γρ.) στάρι
1/2 κ. γ. αλάτι
3 κ. σ. φρυγανιά
3 κ. σ. άχνη ζάχαρη
2 κ. σ. φουντούκι τριμμένο
2 κ. σ. αμύγδαλο τριμμένο
2 κ. σ. αμύγδαλο ξεφλουδισμένο και κομμένο ζουλιέν
1/2 ρόδι
3-4 κλαριά μαϊντανό ψιλοκομμένο
1 φλυτζάνι μαύρες σταφίδες
1 κ. γ. κανέλλα
1/2 κ. γ. γαρίφαλο

Μουσκεύουμε από το βράδυ το στάρι. Το σακουλάκι που πήρα έλεγε πως δεν χρειάζεται μούσκεμα. Παρόλα αυτά εγώ τα μούσκεψα.
Την επόμενη μέρα βράζουμε για μισή ώρα ή μέχρι να έχουν βράσει και φουσκώσει.
Τα σουρώνουμε και τα απλώνουμε πάνω σε πετσέτα να στεγνώσουν για 2-3 ώρες.
Τα βάζουμε σε ένα μπωλ και προσθέτουμε τη φρυγανιά, τη ζάχαρη, το φουντούκι, τα αμύγδαλα, το ρόδι και τον μαϊντανό. Ανακατεύουμε.
Στολίζουμε με μαύρη σταφίδα, ρόδι, αμύγδαλο, κανέλλα και γαρίφαλο. Εννοείται ότι αν θέλουμε, αυτά τα ανακατεύουμε μέσα.

Τώρα να το αναλύσω και διατροφικά; Τα κόλλυβα είναι γεμάτα φυτικές ίνες , σίδηρο, αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, ενέργεια.

Τώρα μη με ρωτήσετε τι τα έκανα τα κόλλυβα της φωτό. Αφήνω τη φαντασία σας να μαντέψει!

update: διαβάστε ένα πολύ ωραίο άρθρο που έγραψε η Εύα για τις αποκριές και τα κόλλυβα εδώ! και εδώ!

34 comments:

  1. Kική μου, πάντα κάνω κόλυβα.
    αλλά θέλω να ειναι "φτωχά"
    δηλαδή να μην έχουν πολλά ξηροκάρπια, ουτε στολιδια, να ειναι πολύ το στάρι και λιγότερο το καρυδι.

    εχεις δικιο, όπως έχει μαθει ο καθένας.

    και παντα, αυτη την εποχή τα φτιάχνω όχι αυτη την Παρασκευή, την επομενη, που τελειωνουν οι Αποκριές και τα πανηγυρια.

    το δε Ραφακι, τρελλαίνεται γι' αυτά: οπως εσυ μικρουλα, ε; :))

    καλο βραδυ!

    ReplyDelete
  2. Πολύ χρήσιμα. Το μόνο που ήξερα ειναι ότι ο μαϊντανός μπαίνει συμβολίζοντας το "εν τόπω χλοερό".

    ReplyDelete
  3. Μαριλένα , καλά λέω εγώ πως ταιριάζω με το Ραφάκι!!!

    Elie , ευχαριστώ. Να μια ακόμα πληροφορία...

    ReplyDelete
  4. για ριξε μια ματια και στο δικο μου για τα ψυχοσαββατα ;-)

    ReplyDelete
  5. Εύα! Είμαστε στο ίδιο μήκος κύματος; Βάζω λινκ για να το δουν και οι υπολοιποι οκ;

    ReplyDelete
  6. Deli,τα κορίτσια μου τρελαίνονται,εγώ πάλι όχι.
    Προτιμώ για τους δικούς μου το πρόσφορο και απ΄όσα λες από αυτό μνημονεύονται.Δεν το ήξερα,αλλά με βολεύει τελικά.


    Στο χωριό μου φτιάχνουν και για ζωντανούς:την παραμονή των Αγίων Θεοδώρων όσοι έχουν Θοδωρήδες πηγαίνουν κόλλυβα στην εκκλησία και απ΄αυτά βάζουν οι ελεύθεροι στο μαξιλάρι τους,για να δουν ποιον θα παντρευτούν.
    Φιλιά!

    ReplyDelete
  7. Aν και κατά κύριο λόγο τα φτιάχνουμε για πένθιμο σκοπό, τα κόλυβα αρέσουν στα μικρά παιδιά!

    Σαν παιδί μου άρεσαν πολύ, από τότε που χρειάστηκε να μάθω να τα φτιάχνω, δεν μπόρεσα να τα ξαναδοκιμάσω..

    Οι πληροφορίες του π.Παναγιώτη, πολύ διαφωτιστικές.

    ReplyDelete
  8. την καλησπέρα μου σε όλους...
    μόλις φτιάξαμε τα δικά μας κ ετοιμάζεται η μαμά μου να τα πάει στην εκκλησία γιατί εγώ θα πάω για δουλειά....ευχαριστούμε τον κύριο Παναγιώτη για τις πληροφορίες αλλά περισσότερο εσένα που ασχολείσαι κ αναδεικνύεις την παραδοσή μας
    φιλιά

    ReplyDelete
  9. καλησπέρα. ωραια αναφορά. στον τόπο μας τα κάνουμε πολυ πλούσια.
    Βάζουμε σουσάμι καβουρντισμένο και ψιλοκομμένο, κόλλιανδρο επισης καβουρντισμένο,τα αμύγδαλα ειναι κομμενα στα τέσσερα{ εγω τα κάνω στα δύο}και οπωσδήποτε καβουρντισμένα, ξανθιά σταφίδα,μπισκότο, στραγγάλι, στο μουλτι κι αυτά,κι από πάνω αλευρι κι αυτο καβουρντισμένο φρυγανιά και ζάχαρι αχνη, και το στολίζουμε με χρυσά και κουφέτα , με την βοήθεια μαρέγκας. φυσικά εχει μέσα καρύδια, μαιντανό ρόδι .
    το έχω σπουδάσει το σημερινό σου θέμα Κική......
    φιλιά καρυστινά

    ReplyDelete
  10. Έπαθα!!!
    Και τι στόλισμα!!!
    Τρελαίνομαι για σπερνά.
    Και ξανάκουσα αυτό το όνομα μετά από αμέτρητα χρόνια...
    Μπράβο, Κικάκι!

    ReplyDelete
  11. Ελένη , είδες πως διαφέρουν τα έθιμα από τόπο σε τόπο...; Εντυπωσιακό!

    Μαγισσούλα , δεν ξέρω αν ειχα αναγκαστεί να τα κάνω υποχρεωτικα αν θα μου άρεσαν το ίδιο μετά...
    Σμακ!

    Amali , μπράβο! Καλά κάνατε. Να μην ξεχνάμε τα έθιμά μας!

    Venceremos , αυτό για τη μαρέγκα με ενδιαφέρει. Μάλλον είναι η αιτία που στέκεται σκληρή η ζάχαρη από πάνω. Για πες πως το κάνετε αυτό πλιζ!

    Αγγελική , σιγά μη δεν ήξερες εσύ τη λέξη σπερνά πατριώτισσα. Κι εσυ τα τσακίζεις ε; Εμ...Είναι νόστιμα τα άτιμα..

    ReplyDelete
  12. ωραίο ποστ Κική, μικρή δε τα 'τρωγα, τώρα μ' αρέσουν πάρα πολύ, έμαθα και να τα φτιάχνω. Θυμάμαι ακόμα την πρώτη φιρά που τα έφαγα με μαϊντανό, σοκαρίστικα από το πόσο πολύ πήγαινε ο μαϊντανός σε γλυκό!:) άλλες παραλλαγές που έχω φάει είναι με μέλι αντί ζάχαρη και ξύσμα λεμόνι-καρύδα!:)

    ReplyDelete
  13. Ενα σωρό παραλλαγές και συμβολισμοί λοιπόν για τα κόλλυβα.
    Εντυπωσιάστηκα με την πληροφορία της Ελένης, ότι κόλλυβα γίνονται και για τους ζωντανούς.
    Να πω ότι αυτό που μου αρέσει περισσότερο στα κόλλυβα, είναι ο μαϊντανός, είναι περίεργο πόσο πολύ ταιριάζει και δένει με τα υπόλοιπα υλικά.

    ReplyDelete
  14. Χαρτ , όλα τα εκτιμάμε εμείς όταν έρθει η ώρα! ;-)

    Έλενα ναι. Το διάβασα κι εγώ σε κάποια σάιτς ότι κάνουν κόλλυβα για ζωντανούς. (Μπρρ!!!)
    :-)

    ReplyDelete
  15. Και εγω περιπου ετσι τα φτιαχνω,αλλα μια φορα το χρονο στο χρυσο κολυβο, που ειναι το Σαββατο πριν του Αγιου Πνευματος.Συνηθεια που εμεινε απο τη γιαγια μου.

    ReplyDelete
  16. Μπας και δεν είναι για γενικά για ζωντανούς, αλλά για ζόμπι;;;
    (Κικίτσα θα μου φτιάξεις, πλίιιζ;;)
    :-P

    ReplyDelete
  17. Άει μαρή Κική, έχεις κάνει moderation στα σχόλια και ψάχνω να βρώ τι φταίει!!!
    :-DDD

    ReplyDelete
  18. Για μια φορά ακόμη εκφράζω το θαυμασμό μου σε όσα μας γράφεις και μας μαθαίνεις!!
    Έχω πολλές μνήμες από γιαγιά μητέρα για τα κόλλυβα. Τα τελευταία χρόνια τα φτιάχνω μόνη μου αρνούμενη τον εκμοντερνισμό της επαρχίας να παραγγέλνουν τα κόλλυβα σε ζαχαροπλαστείο.Προτιμώ συνταγές σαν τη δική σου χωρίς πολλά στολίσματα.
    Σε ευχαριστώ Κική μέρες που είναι!!

    ReplyDelete
  19. Πολύ όμορφα τα λες, εμείς στη Θεσσαλονίκη ρόδι βάζουμε όταν τα κόλυβα είναι για ανύπαντρο άνθρωπο που χάθηκε.Εγώ βάζω αμύγδαλα,σταφύδες, καρύδια ,κανέλλα ,γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο, ζάχαρη, φρυγανια,αλελυρι ψημένο.το στολίζω με άχνη και κανέλλα για σταυρό βάζω αμύγδαλα.Πάντως τα έδωσα όλα , μέχρι και η εγγονή μου έφαγε ένα ολόκληρο μπολ.Και του χρόνου να είμαστε γερές!

    ReplyDelete
  20. εεε να σου πω, αφου με παρακαλάς..
    Αφου βάλουμε στο μπωλ τα υλικά που θέλουμε, εκτός απο την ζάχαρη, απλώνουμε ένα στρωμά φρυγανιάς και το στρώνουμε με μια λαδόκολα. κοσκινίζουμε απο πάνω το καβουρντισμένο αλεύρι και έπίσης το πατάμε ομοιόμορφα παντου με την λαδόκολλα. μετα κοσκινίζουμε ζάχαρη άχνη αρκετή και ξαναστρώνουμε πολυ απαλά αυτη την φορά, να γίνει μια απόλυτα λεία επιφάνεια.
    και ειμαστε έτοιμοι για στόλισμα.
    γυρω, γύρω μαρέγκα και πανω της κουφέτα ασπρα. δαντέλες και κύκλους που τους στολίζουμε με χρυσά και φυσικά στην μέση τον Σταυρό, πάντα με άσπρα κουφέτα.
    θέλει πολυ σταθερό χέρι κι ότι ακουμπηθεί δεν κουνιέτε, γιατι χαλάει. σκεπτόμαστε απο πριν πως θα το στολίσουμε και το κάνουμε πολυ προσεκτικά.
    Εχοντας βάλει την φρυγανιά και το αλεύρι δεν υπάρχει κίνδυνος να "αναδώσει" η ζάχαρη και να μας χαλάσει το στόλισμα.
    το στάρι πρέπει να ειναι τελείως στεγνό και την ζάχαρη την κρυσταλλικη την βάζουμε στο τέλος που το ανακατευουμε για να το φάμε. αυτο γίνετε για να μην αφήσει νερο η ζάχαρη και μουσκέψει το στάρι μας. Το φτιάχνω τελείως στεγνο και ειναι πραγματικά εξαίρετο.
    Τώρα καταλαβαίνεις τον κόπο που χρειάζετε όταν μιλάμε για 15 εως 20 κιλά σταρι το σαββατοκύριακο, για μνημόσυνα της πόλης μου, που αναλαμβάνω και το έχω σαν δεύτερο επάγγελμα, φυσικά για ενίσχυση των οικονομικών μου.
    αυταααααααααααααα.
    φιλιά καρυστινά

    ReplyDelete
  21. ξαναγύρισα. οτι θέλεις με ρωτάς..
    οτι τα λένα σπερνα πρ'ωτη φορά το ακούω. ειναι άγνωστη λέξη γι εμας εδω .

    ReplyDelete
  22. Και μεις τα φτιάχνουμε όπως λέει η venceremos-το έχει η Εύβοια μάλλον από τα κεντρικά και κάτω.Τώρα που διάβασα το σχόλιό της,θυμήθηκα για το καβουρντισμένο αλεύρι-αυτά για το επίσημο σιτάρι.
    Στα πιο απλά δε βάζουμε μαρέγκα.
    Από το ζωμό του σταριού που βράζουν κάνουν κάτι σαν κρέμα,δεν ξέρω πώς τη λέμε-πάντως είναι νόστιμη και θρεπτική πιστεύω.
    Καλό Σ/Κ αποκριάς!

    ReplyDelete
  23. Άλλη Αγγελική , μαρή τι ζόμπι; Χαχα! Ναι μαρή, θα σου φτιάξω και θα στα στείλω με κούριερ. Θες;;;
    Το μοντερέισον το έβαλα για να σε κάνω ρομπ ντε σαμπρ και να ψάχνεις να βρεις το σχόλιο! χαχα! Φιλιιιιί!

    Ξανθή , εγώ την αμαρτία μου θα την πω. Τα κόλλυβα δεν τα έφτιαξα για να τα πάω στην εκκλησία. Τα έφτιαξα με την ευκαιρία του Ψυχοσσάβατου, για να υπενθυμίζουμε τις παραδόσεις και για να τα φάμε. Αν όμως έπρεπε να φτιάξω, θα έκανα μόνη μου. Σ' ευχαριστώ για τα καλά λόγια...

    Αχτίδα και του χρόνου! Καλά να είμαστε να ξαναφτιάξουμε! Πολύ όμορφα τα έκανες κι εσύ. Ήταν δυνατόν να μην τα φάνε;

    Venceremos , OYAOY!
    1) σου βγάζω το καπέλο για 2η φορά. Η 1η ήταν για το χορευτικό. Η 2η για την τέχνη σου και για τον τρόπο που τα φτιάχνεις αλλά και για το γεγονός ότι τα κάνεις σαν 2ο επάγγελμα. Θαυμάζω τους ανθρώπους που κάνουν τέτοια για έξτρα εισόδημα.

    Έχω απορίες παρατηρήσεις και συμπεράσματα μέσα μου τώρα.

    Κατ' αρχή, μέσα στη σκέψη μου τακτοποιήθηκε η απορία γιατί κάτω από το ζαχαρένιο στρώμα θυμόμουν ένα λεπτό στρώμα φρυγανιάς (και αλευριού προφανώς). Αυτό, το έτρωγα σε πιο επαγγελματικά ας πούμε κόλλυβα.

    Όταν λες το στρώνουμε με μια λαδόκολλα, υποθέτω ότι εννοείς ότι το πατικώνεις με τη βοήθεια μιας λαδόκολλας από πάνω για να γινει σταθερό και λείο. Από αυτά που έγραψες μετά, υποθέτω ότι έτσι είναι.

    Και τώρα η απορία μου. Φτιάχνεις μαρέγκα με ζάχαρη και ασπράδι; Σωστά; Και τη βάζεις άψητη; Πως στέκεται και δεν χαλάει; Σε τι αναλογία ζάχαρης-ασπραδιού φτιάχνεις τη μαρέγκα;

    Η λέξη σπερνά, διάβασα στην Εύα νομίζω, παίρνει το όνομα επειδή τα πάνε στην εκκλησία στον εσπερινό.

    Θεωρώ ότι το αποτέλεσμα πρέπει να είναι απλά ΑΨΟΓΟ από την περιγραφή. Ήθελα να ΄ξερα πως/που στεγνώνεις 20 κιλά στάρι!!! Μπράβο! Αυτό έχω μόνο να πω. Συγχαρητήρια!

    Ελένη , μεταφέρω κι εδώ την απορία σχετικά με τη μαρέγκα. Διάβασε παραπάνω τι έγραψα για να μην τα ξαναλέω. Για το ζουμί που λες, εννοείς το κολυβοζούμι και την κρέμα που κάνουν με αυτό. Ναι! Είναι πολύ θρεπτικά!

    ReplyDelete
  24. καλό Σαββατοκύριακο Κική μου!
    να περασετε πολύ πολύ όμορφα και ..ζεστά, να ευχηθώ;
    φιλιά!

    ReplyDelete
  25. Πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση. Και για τα κόλλυβα και για τις πληροφορίες!

    ReplyDelete
  26. Deli,ναι με τη λαδόκολλα το στρώνουν για να γίνει λείο.Για τη μαρέγκα,απ΄ότι έχω δει τη χτυπούν με ζάχαρη-αναλογίες δεν ξέρω.

    ReplyDelete
  27. Μαριλένα ευχαριστώ. Χτες ειχε μια όμορφη ηλιόλουστη μέρα. Σήμερα πάλι βροχή...:-(

    Σοφία , ευχαριστώ!

    Ελένη ευχαριστώ. Το θέμα είναι αν η μαρέγκα είναι ψημμένη η όχι. Με αυτή την απορία έμεινα!

    ReplyDelete
  28. Geia sou Kiki!
    katarxin tha ithela na sou zitiso signomi gia ta greekglish alla distixos to pliktrologio mou einai mono sta agglika.

    Tha ithela na se rotiso sxetika me to stari pou xrisimopoioite sta kolluva, endiaferomai na matho gia pio eidous sitariou milame? Mipos einai Olura i koinos agriositaro?
    Euxaristo poli :)

    ReplyDelete
    Replies
    1. Δεν ξέρω αν διαφοροποιούνται σε ποιότητες ή ποικιλίες τα στάρια. Δεν βρήκα φωτό από αγριόστρο για να το δω. Δες τα λινκ. Αυτο το στάρι βάζουμε!
      http://www.mpnewstoday.in/2011/12/records-of-wheat-procurement-to-be-maintained/

      http://www.kouklatzis.gr/ktinotrofika/dimitriaka/sitari-skliro-gia-zoa-saki-1.html

      Delete
  29. αναρτησα σημερα τα κολλυβα και εβαλα λινκ σε αυτο το ποστ, για τον σταυρο που σχηματιζουμε.
    εμεις στο πατρικο μου τα φιαχναμε με ροδι, μαιντανο, καρυδια και αμυγδαλα, συν λιγη αχνη. μερικες φορες στολιζαμε με κουφετα.
    μεχρι πριν λιγο καιρο επρεπε να πηγαινω σε μαγαζια βιο για το σταρι, τωρα το βρισκω στο σουπερ απο την μπαριλλα.
    ειρηνη

    ReplyDelete
    Replies
    1. Ευχαριστώ! Χαίρομαι που βρίσκεις στάρι τώρα!

      Delete
  30. χμ, αὐτά εἶναι κόλλυβα-γκουρμέ ἤ μετά-κόλλυβα. Πρώτη φορά βλέπω κάτι τέτοιο, κι΄ἐντυπωσιάστηκα.

    ReplyDelete
  31. Γκουρμέ τα κολλυβάκια μου; Γιατί; Επειδή δεν έχουν μόνο στάρι-σταφίδα; Γκουρμέ ξεγκουρμέ, είναι θεονόστιμα!

    ReplyDelete