Μουσταλευρία (με πετιμέζι)

Αφού φτιάξαμε μουστοκούλουρα, ας μιλήσουμε και για μουσταλευρία (όχι, δεν έχω λάθος τον τόνο, το λέω ζακυνθινά :-) )

Το ‘χω ξαναπεί ότι λατρεύω τη μουσταλευριά. Το μάζεμα των σταφυλιών δε, μου θυμίζει τα παιδικά μου χρόνια στην Πάτρα σε μια γειτονιά που μεγάλωσα και ένας θείος είχε ταβέρνα. Μαζί με την ταβέρνα είχε και μια τσιμεντένια στέρνα, μέσα στην οποία πατάγαμε σταφύλια. Όλο το χρόνο, η στέρνα έπαιζε το ρόλο του παιχνιδότοπου. Γύρω-γύρω στα τοιχάκια της, καθόμασταν όλα τα ξαδέφια. Παίζαμε και μιλούσαμε. Μια φορά το χρόνο όμως, η στέρνα ζωντάνευε. Τότε φώναζαν τα μεγάλα ξαδέρφια και πατούσαν τα σταφύλια. Όλο μπαίναμε κι εμείς που το είχαμε για παιχνίδι φυσικά! Πως και πως το περιμέναμε κάθε χρόνο…

Μετά, ο χυμός των σταφυλιών, ο μούστος, έμπαινε στα βαρέλια για ζύμωση μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία και να γίνει κρασί.
Ο μούστος λοιπόν, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο χυμός των σταφυλιών, που δεν έχει υποστεί ακόμα ζύμωση.
Δε θα μιλήσω για την παρασκευή του μούστου αναλυτικά, αφού άλλοι το γνωρίζουν καλύτερα.
Θα σας πω μόνο δυο λόγια για το μούστο και τη μουσταλευριά σε σχέση με το νησί.
Η 1η Αυγούστου στο νησί ήταν μέρα πανηγυριού, γιατί έμπαινε ο μήνας του τρύγου, της σταφίδας, του αμπελιού.
Κατά τη διάρκεια του τρύγου, μάζευαν σταφίδα αρκετή για όλο το χρόνο για τις ανάγκες της οικογένειας.
Για να φτιάξουν μουσταλευριά, τα παλιά χρόνια εδώ στο νησί, έπαιρναν μούστο από το λινό (πατητήρι) και έφτιαχναν το πετιμέζι σε μεγάλες ποσότητες. Το πετιμέζι το χρησιμοποιούσαν αντί για ζάχαρη σε γλυκά, και για φάρμακο στα ζώα. Με αυτό έφτιαχναν μουστοκούλουρα, μελαχροινό, γλυκό κυδώνι με μούστο, τηγανίτες σερβιρισμένες με πετιμέζι. Για να φτιάξουν μουσταλευριά, είχε μια διαδικασία: Έβραζαν μούστο μαζί με στάχτη από κληματόβεργες ή ασπρόχωμα, τον ξάφριζαν, τον άφηναν να κατακάτσει, τον ξανάβραζαν, τον ξανάφηναν να κατακάτσει, τον σούρωναν, τον ανακάτευαν με αλεύρι ή με ψιλό σιμιγδάλι και έφτιαχναν το γλυκό. Η διαδικασία για να βράσει ο μούστος έπαιρνε αρκετή ώρα γιατί ο μούστος έπρεπε να βράσει μέχρι να μείνει το 1/3 της ποσότητας ή ανάλογα με την ποικιλία του σταφυλιού (πόσο γλυκό είναι).
Για να κάνουν πετιμέζι, αφού σούρωναν το μούστο, ξανάβραζαν και ολοκλήρωναν το βράσιμο την επόμενη μέρα, το οποίο φύλαγαν σε πήλινα τσουκάλια ή γυάλινα αργότερα και τον διατηρούσαν όλο το χρόνο για τα γλυκά του σπιτιού ή όπου αλλού το χρησιμοποιούσαν.
Η στάχτη έπρεπε να είναι από κληματόβεργες ή από κάποιο ξύλο. Όχι όμως να έχουν μείνει υπολείμματα κάρβουνου. Έπρεπε να έχει γίνει στάχτη εντελώς.
Η προσθήκη στάχτης ή ασπροχώματος, γινόταν για να αφρίσει το μίγμα κατά το βρασμό, και ξαφρίζοντάς το, γινόταν το καθάρισμα του μούστου. Ακόμα και τώρα έτσι γίνεται η διαδικασία. Ας φτιάξουμε λοιπόν μουσταλευριά με πετιμέζι που είναι και πιο εύκολο να βρούμε:

Για 4 μπολάκια θα χρειαστούμε:
1 ποτήρι νερό
1 ποτήρι πετιμέζι
2 κουταλιές γεμάτες αλεύρι

Τι κάνουμε:
Ανακατεύουμε νερό και πετιμέζι. Μέσα σ' αυτό διαλύουμε το αλεύρι. Βάζουμε το μίγμα στη φωτιά και ανακατεύουμε μέχρι να πήξει.
Το προσφέρουμε πασπαλισμένο με κανέλλα, καρύδια (οι παλιές ζακυνθινές λένε μύγδαλο και όχι καρύδι) και σουσάμι. Εγώ πάντως, ακόμα και τώρα, ακόμα και σε περιόδους δίαιτας, δε μπορώ να αντισταθώ σε μουσταλευριά...

TIP: Αν τυχόν σας σβολιάσει το αλεύρι στο νερό-πετιμέζι, περάστε όλο το υγρό από ένα σουρωτηράκι. Οι σβώλοι θα μείνουν στο σουρωτήρι. Θα ρίξετε μερικές κουταλιές υγρό από την κατσαρόλα στο σουρωτηράκι, θα ανακατέψετε και θα περάσει κι αυτό στην κατσαρόλα.

Ξέχασα επίσης να σας πω, ότι είχα πετιμέζι από πέρυσι, σε πλαστικό μπουκάλι μάλιστα και δεν έπαθε τίποτα.

Οι πληροφορίες που έγραψα είναι ένα συνονθύλευμα από γραπτές λαογραφικές πηγές, προφορική παράδοση, και ωραίες πληροφορίες από το Γιάννη και τη Νατάσσα, άξιους οινοπαραγωγούς της Κρήτης. Για όσα λάθη υπάρχουν σε σχέση με τις πληροφορίες, ευθύνομαι μόνο εγώ και η πιθανότητα να έχω καταλάβει κάτι λάθος.

Ας δούμε όμως μερικά παλιά αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν στο νησί:

Βουτσιά: Βαρέλια για κρασί

Μαστέλα: βαρέλι ειδικά για κρασί

Νταμιτζάνες και δοχεία για κρασί και πετιμέζι

Μια παλιά πέτρινη τσιπουρία, μηχάνημα που συνέθλιβε το σταφύλι

Τσίτσες: δοχεία πλακέ, ειδικά για τη μεταφορά κρασιού

Οι φωτογραφίες των αντικειμένων,είναι φωτό που τράβηξα στο λαογραφικό Μουσείο Βερτζάγειο στη Ζάκυνθο. Οι ονομασίες των αντικειμένων είναι τονισμένες και μιλημένες με τη ζακυνθινή ντοπιολαλιά.

Τι μπορούμε να κάνουμε όμως στην περίπτωση που δεν έχουμε μούστο ή πετιμέζι και θέλουμε οπωσδήποτε μουσταλευριά;
Α. παίρνουμε το πρώτο αεροπλάνο για την πατρίδα όσοι είμαστε στην ξενιτιά (ονόματα δε λέμε). Δεν το συστήνω γιατί στοιχίζει.
Β. Αγγαρεύουμε έναν γνωστό να μας στείλει! Το συστήνω και δε στοιχίζει!
Γ. Περιμένουμε το επόμενο ποστ! ;-)

Έλεγα να βάλω το tip εδώ, αλλά α)το ποστ θα γίνει σεντόνι και β)μετά τη διαδικασία που έκανα απόψε για να φτιάξω δικό μου πετιμέζι στο σπίτι, αξίζει να μπει σε ποστ μόνο του...

Άλλες συνταγές με μούστο:
Μουστοκούλουρα
Μούστος-Πετιμέζι
Κοτόπουλο με πορτοκάλι και πετιμέζι

Καλή επιτυχία!