Ζακυνθινή κουλούρα

Ο Ζακυνθινοί είχαν ένα έθιμο, κυρίως στα χωριά, που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα. Πριν από τις μεγάλες γιορτές (Χριστούγεννα, Πάσχα, Αγίου Διονυσίου και παραμονές γάμου) έφτιαχναν τις κουλούρες. Κουλούρα κόβουν την παραμονή των Χριστουγέννων, κουλούρα χαρίζουν και στους κουμπάρους σε γάμους.
Οι κουλούρες είναι ένα διαφορετικό είδος ψωμιού. Φτιάχνονται όπως το ψωμί αλλά έχουν μέσα κανέλλα, γαρύφαλλο, γλυκάνισο και ζάχαρη.
Η κουλούρα η χριστουγεννιάτικη, σχεδόν αντικαθιστά την βασιλόπιτα εδώ, γι αυτό άλλωστε έχει μέσα και «εύρημα» (νόμισμα).

Την παραμονή των Χριστουγέννων το βράδυ οι ζακυνθινοί τρώγανε μπρόκολο βραστό. Ακόμα θυμάμαι τη νόνα μου τη ζακυθινιά και τη μάνα μου, που μας έλεγε πως έτρωγαν την παραμονή μπρόκολο. "Μόλις έριχνες παιδάκι μου το λεμόνι, κοκκίνιζε ο τόπος. Που τώρα; Ούλα τα 'χουν χαλάσει".

Φυσικά, εκείνα τα χρόνια, ούτε λόγος δεν γινόταν για ρεβεγιόν. Αυτά είναι ξενόφερτα έθιμα. Ο κόσμος νήστευε και περίμενε να κοινωνήσει του Χριστού.

Μετά, ο γεροντότερος του σπιτιού έκοβε την κουλούρα ή Χριστόψωμο. Η κουλούρα κρύβει μέσα της ηύρεμα (εύρημα), ένα νόμισμα για καλή τύχη.

Εμείς πάντως για να πω την αλήθεια, μόνο την παραμονή δεν την τρώμε. Η πεθερά μου, αρχίζει κάνα εικοσαήμερο πριν τα Χριστούγεννα να αγοράζει κουλούρες τις οποίες τσακίζουμε, και καλά για να δούμε ποιος φούρνος φτιάχνει την καλύτερη. Εδώ και χρόνια έψαχνα μια καλή συνταγή, γιατί μου αρέσει όλα αυτά να τα φτιάχνω μόνη μου. Μια πολύ καλή συνταγή βρήκα στο βιβλίο του Διονύση Βίτσου, «Ζακυνθινά φαγιά, ψωμιά και γλυκίσματα» (εκδόσεις «Περίπλους»). Με τα χρόνια και τις δοκιμές έχω πειράξει ελάχιστα τη συνταγή (ως προς τη μαγιά και τη ζάχαρη). Δοκιμάστε τη.

Κουλούρα Χριστουγέννων
1 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
3 φακελλάκια ξηρή μαγιά (αν το ταψάκι είναι μικρό, βάλτε 2 και 1/2 φακελλάκια)
1/2 με 1 ποτήρι ζεστό νερό
2 φλυτζάνια κόκκινο κρασί ζεστό (βάλτε ένα αν το κρασί είναι δυνατό και συμπληρώστε ένα φλυτζάνι νερό ακόμα)

Αυτά που θα προσθέσουμε:
1/2 φλυτζ. ελαιόλαδο
1 φλυτζ. σταφίδες μαύρες
1 φλυτζ. σταφίδες ξανθές
1 φλυτζ. καρύδια χοντροκομμένα
1 φλυτζ. ζάχαρη
ξύσμα πορτοκαλιού (φέτος έβαλα εκχύλισμα πορτοκαλιού σε σκόνη που είχα πάρει από το Μπαχάρ)
ξύσμα μανταρινιού
50 γρ. κουκουνάρι
μια πρέζα αλάτι
2 κ.γλ. κανέλλα
1/4 κ.γλ. γαρύφαλλο
1 κ. γλ. γλυκάνισο

Για το στόλισμα:
Σουσάμι, κάστανα, ζάχαρη, ζαχαρωτά ή απλά λευκή ζάχαρη και άχνη ζάχαρη. Τη λευκή ζάχαρη, μπορείτε να τη βάψετε με χρώμα ζαχαροπλαστικής, (μέσα σε ένα βάζο που κλείνει, βάζουμε ένα φλυτζάνι ζάχαρη, προσθέτουμε 2-3 σταγόνες χρώμα ζαχαροπλαστικής και χτυπάμε καλά).

Τι κάνουμε:
Βάζουμε σε ένα μεγάλο μπωλ το αλεύρι και το ανακατεύουμε με τη μαγιά.
Προσθέτουμε το κρασί (αν είναι δυνατό κόκκινο, περιοριστείτε στο ένα φλυτζάνι) και συμπληρώνουμε με χλιαρό νερό, τόσο ώστε η ζύμη μας να μην κολλάει πολύ στα χέρια.
Αφήνουμε σε μέρος ζεστό (κοντά σε καλοριφέρ ή στο φούρνο μας αναμένο στους 50 βαθμούς ή με μια κουβερτούλα) για μιάμιση ώρα να φουσκώσει.

Μετά, προσθέτουμε όλα τα υπόλοιπα υλικά. Ζυμώνουμε να ενωθούν και βάζουμε το μίγμα σε λαδωμένο ταψάκι.

Αφήνουμε μισή-μία ώρα πάλι να φουσκώσει, ενώ προθερμαίνουμε το φούρνο στους 200 βαθμούς.

Ψήνουμε για 1 ώρα κι ένα τέταρτο στους 180-190 βαθμούς. Βυθίστε ένα μαχαίρι για να σιγουρευτείτε ότι ψήθηκε στο κέντρο.

Όταν τη βγάλουμε αφήνουμε να κρυώσει εντελώς, αλείφουμε με λάδι ή μέλι την επιφάνεια και ρίχνουμε πάνω ζαχαρωτά, ζάχαρη χρωματιστή, κάστανα ή ό,τι άλλο θέλουμε. Εγώ περιμένω να κρυώσει λίγο, αραιώνω μια γερή κουταλιά μέλι με λίγο νερό και την περνάω με ένα πινέλο. Μετά την πασπαλίζω με ζάχαρη.
Φέτος που στόλισα τις κουλούρες στην Αθήνα για το μπαζάρ και δεν είχα μέλι, έφτιαξα λίγο ζαχαρόνερο και πέρασα την κουλούρα μ' αυτό.

TIP: Μη βάλετε παραπάνω σταφίδες από όσες λέει γιατί όταν το γλυκό μας έχει μέσα υγρά υλικά όπως οι σταφίδες κινδυνεύει να λασπώσει και να μην ψηθεί καλά. Γι' αυτό και η κουλούρα θέλει πολλή ώρα ψήσιμο.
Το αστείο είναι, ότι παρόλο που έχω φτιάξει δεκάδες κουλούρες, έχω ΠΑΝΤΑ το άγχος αν είναι ψημμένες μέσα :-)